Askorbik asit olarak da adlandırılan C vitamini, insan vücudunda çok önemli görevleri olan bir besindir. Suda çözünen askorbik asit vücut tarafından üretilemediğinden gereksinimin tamamı besinlerden alınmalıdır. Besinlerle birlikte günlük olarak vücuda alınması gereken C vitamini miktarı kadınlar için 75 mg, erkekler için ise 90 mg'dır. Yara iyileşmesini, kolajen oluşumunu ve bağışıklığı destekler.
Anti-inflamatuar özelliklere sahip, hücresel bağışıklığı ve vasküler bütünlüğü etkileyen aynı zamanda, endojen katekolaminlerin oluşumunda kofaktör görevi gören bir antioksidandır.
İnsanlar oksidatif stres durumlarında daha fazla C vitamini gerektirebilir. C vitamini takviyesi, ciddi enfeksiyonlar ve sepsis dahil olmak üzere birçok hastalık durumunda değerlendirilmiştir.
Bağışıklığı Nasıl Etkiler?
C vitamini bağışıklık sağlığınızı çeşitli şekillerde etkiler;
Antioksidan aktivitesi, iltihabı azaltabilir ve bu da bağışıklık fonksiyonunuzu iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Kolajen üretimini artırarak cildinizi sağlıklı tutar ve cildin zararlı bileşiklerin vücudunuza girmesini engellemek için işlevsel bir bariyer görevi görmesine yardımcı olur. Ciltteki C vitamini de yara iyileşmesini destekleyebilir.
Ayrıca bu vitamin zararlı bakterileri ve diğer partikülleri, yutan fagosit adlı bağışıklık hücrelerinin aktivitesini de artırır.
Dolaşımdaki antikorları, kandaki yabancı veya zararlı maddelere saldırabilen proteinleri artıran, bağışıklık hücresi olan lenfositlerin büyümesini ve yayılmasını destekler.
C vitamini direkt soğuk algınlığını etkilemiyor gibi görünse de, nezlenin iyileşme sürecinin hızlanmasına, semptomları geçirmenize yardımcı olabilir.
Özet olarak, C vitamini, meyve ve sebzelerde bulunan ve soğuk algınlığının süresini ve şiddetini kısaltmaya yardımcı olabilecek önemli bir besindir. Akciğer iltihabını azaltma potansiyelleri için yüksek dozlar araştırılıyor, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
C Vitamini ve COVID-19
Çok sayıda hayvan çalışmasında, C vitamini viral ve bakteriyel enfeksiyonları önlemiş ve hafifletmiştir. İnsanlarla yapılan birkaç düzine plasebo kontrollü çalışmada, C vitamini solunum yolu virüslerinin neden olduğu enfeksiyonları kısalttı, bu da vitaminin insanlarda viral enfeksiyonları da etkileyebileceğini gösteriyor.
Ek olarak 2019 yılında yapılan incelemede, hem oral hem de IV yüksek doz C vitamini tedavisinin, yoğun bakımda kalma süresini %8 azaltarak ve mekanik ventilasyon süresini %18,2 kısaltarak kritik hastalıklar için yoğun bakım ünitelerine (YBÜ) kabul edilen kişilere yardımcı olabileceğini buldu.
Yüksek doz IV C vitamini şu anda COVID-19'lu kişilerde akciğer fonksiyonunu iyileştirip iyileştiremeyeceğini görmek için test ediliyor olsa da, yüksek dozda oral C vitamini takviyelerinin hastalığa yardımcı olabileceğini gösteren hiçbir kanıt yok. Aslında, ishal gibi komplikasyonlara neden olabilirler.
Kısacası, Çin'de, COVID-19'lu kişilerde akciğer fonksiyonunu iyileştirmeye yardımcı olmak için yüksek doz IV C vitamini kullanılmıştır. Bununla birlikte, C vitamininin etkinliği hala test edilmektedir. COVID-19 için oral C vitamini takviyelerinin kullanımını destekleyen hiçbir kanıt yoktur.
Şangay Tıp Derneği tarafından yayınlanan bir rapora göre, yüksek doz IV C vitamini, COVID-19 ile hastanede yatan kişilerde akciğer fonksiyonunu iyileştirebilir.
2021 yılı çalışmalarına göre, C vitamini ve / veya çinko almanın COVID-19 semptomlarını pek etkilemediği bildirilmiştir. Aynı zamanda uzmanlar, COVID-19'un evde tedavisi için henüz bilinen etkili bir tedavi olmadığını söylüyor.
Ancak, yeni araştırmaların yakın gelecekte bazı ev temelli çözümlere yol açabileceğini umuyorlar.
C Vitamini Takviyeleri Gerekiyor Mu?
Şu anda, COVID-19'u önlemek için oral C vitamini takviyelerinin kullanımını destekleyen hiçbir kanıt yoktur.
C vitamini, diğer virüslerin neden olduğu soğuk algınlığının süresini ve şiddetini kısaltmaya yardımcı olabilir, ancak bu COVID-19'a neden olan koronavirüs üzerinde aynı etkiye sahip olacağının garantisi değildir.
İlaveten, C vitamini suda çözünen bir vitamindir. Suda çözünür, yani fazla miktarlar vücutta depolanmadan idrarla atılır. Daha fazla C vitamini almak, vücudunuzun daha fazla emdiği anlamına gelmez.
Yüksek dozda C vitamini takviyeleri, vücudunuza hücrelerden su çekmesi ve sindirim sisteminize sinyal verebildiğinden ishale bile neden olabilir.
Diyetinizde bağışıklığı güçlendiren bol miktarda C vitamini almak için yeterli meyve ve sebze tükettiğinizden emin olun.
Çeşitli meyve ve sebzeleri yediğiniz sürece, C vitamini ihtiyacınızı diyetinizle karşılamak oldukça kolaydır. Örneğin, tek bir orta boy portakal RDI' nin %77'sini sağlar ve 1 fincan (160 gram) pişmiş brokoli, Günlük Değer (DV)’ nin %112'sini sağlar. Tabi C vitamini için RDA, yaşınıza ve cinsiyetinize bağlı olarak 45-120 mg'dır.
Peki Vitamin Takviyesi Almak İçin Nelere Dikkat Etmeliyiz?
C vitamini takviyesi almayı seçerseniz, yüksek kaliteli olanı seçmek ve doğru dozu almak önemlidir.
Takviyeler, Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından düzenlenirken, farmasötik ürünlerle aynı güvenlik standartlarına tabi değildir. Bu nedenle, marketleri değil, eczaneleri tercih etmeliyiz.
C vitamini takviyesi için Üst Limit (UL)- çoğu insanın olumsuz etkiler olmadan günlük olarak tüketebileceği miktar- 2.000 mg’dır.
Çoğu C vitamini takviyesi 250-1.000 mg arasında bir günlük doz sağlar, bu nedenle dikkatli değilseniz UL'yi aşmanız kolay olabilir. Ambalajı okuduğunuzdan ve komplikasyonları önlemek için yalnızca önerilen dozu aldığınızdan emin olun.
C vitamini ayrıca kemoterapi, radyasyon tedavileri veya kolesterol düşürücü ilaçlara da müdahale edebilir.
Bununla birlikte, kritik hastaları tedavi eden klinik ortamlarda kullanıldığında, çok yüksek dozda C vitamini tedavileri güvenlidir ve önemli yan etkilerle ilişkili değildir.
C vitamini takviyeleri hakkında endişeleriniz varsa, rutininize eklemeden önce eczacınıza mutlaka danışmalısınız.
Sağlıkla, aşkla kalın…
Kaynaklar
Wei XB, Wang ZH, Liao XL, et al. Efficacy of vitamin C in patients with sepsis: an updated meta-analysis. Eur J Pharmacol. 2020;868:172889.
Carr, A. C., & Maggini, S. (2017). Vitamin C and immune function. Nutrients, 9(11), 1211.
Fisher BJ, Seropian IM, Kraskauskas D, et al. Ascorbic acid attenuates lipopolysaccharide-induced acute lung injury. Crit Care Med. 2011;39(6):1454-1460.
HEMILÄ, Harri. Vitamin C and infections. Nutrients, 2017, 9.4: 339.
Spoelstra-de Man, A. M., Elbers, P. W., & Oudemans‐van Straaten, H. M. (2018). Making sense of early high-dose intravenous vitamin C in ischemia/reperfusion injury. Annual Update in Intensive Care and Emergency Medicine 2018, 125-139.
Shibata, K., Hirose, J., & Fukuwatari, T. (2014). Relationship between urinary concentrations of nine water-soluble vitamins and their vitamin intakes in Japanese adult males. Nutrition and metabolic insights, 7, NMI-S17245.
Hiedra, R., Lo, K. B., Elbashabsheh, M., Gul, F., Wright, R. M., Albano, J., ... & Patarroyo Aponte, G. (2020). The use of IV vitamin C for patients with COVID-19: a case series. Expert Review of Anti-infective Therapy, 18(12), 1259-1261.
Hemilä, H., & Chalker, E. (2019). Vitamin C can shorten the length of stay in the ICU: a meta-analysis. Nutrients, 11(4), 708.
Hammond, B. G., Garcia-Filion, P., Kang, P., Rao, M. Y., Willis, B. C., & Dalton, H. J. (2017). Identifying an oxygenation index threshold for increased mortality in acute respiratory failure. Respiratory care, 62(10), 1249-1254.
Hemilä, H., & Chalker, E. (2013). Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane database of systematic reviews, (1).
Stanislavovich Rogovskii, V. (2017). The linkage between inflammation and immune tolerance: interfering with inflammation in cancer. Current cancer drug targets, 17(4), 325-332.
Ecz. Sara POUR.png)
.png)